2
دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم.
چکیده
نهاد داد و ستد اتهام، یک نهاد حقوقی سازشی مبتنی بر توافق دو جانبه متهم و دستگاه قضایی است که به عنوان شیوهای از راهبُرد قراردادی شدن حقوق کیفری با اعتقاد به لزوم حفظ رسمیت و موجودیت سامانه دادگری جنایی، سعی در تعدیل گرایش سرکوبگرانه و یکسویه این نظام در برخورد با متهم دارد و در این راستا، اراده متهم در اتخاذ تصمیم در مورد مجازات را قابل توجه میداند.
هدف این نهاد تورمزدایی کیفری، افزایش کارایی سامانه دادگری جنایی، کاهش هزینه اقتصادی فرایند کیفری ـ بویژه در مواردی که این هزینه بیش از هزینه اصل دعواست ـ تحصیل اطلاعات با ارزش از متهم و عوامل ارتکاب جرم و نحوه وقوع آن، رفع کُندی جریان دادرسی، فرصتدهی اصلاحی به متهم و دور کردن وی از آثار سوء ناشی از برخی محکومیتهاست. این نهاد، توافقی بین متهم و دستگاه قضایی است که براساس آن، متهم می پذیرد که با دستگاه قضایی همکاری کند و در مقابل، دستگاه قضایی نیز متعهد به تخفیف مجازات یا تبرئه او میشود. به این ترتیب، پرونده کیفری با توافق متهم و دستگاه قضایی، بدون صرف وقت و تشریفات اضافی، حل و فصل میشود. این نهاد جزایی، در نظام کامنلا شکل گرفت؛ امّا مزایای آن، باعث گسترش آن در برخی از کشورهای تابع نظام حقوق نوشته نیز شد؛ اما از آنجا که نهاد داد و ستد اتهام مطابق با ویژگیهای نظام کامنلا بوده است، کشورهای تابع نظام حقوق نوشته، ناچار به بومی کردن آن در نظامهای حقوقی خود شدهاند.
)